Αυτά που έρχονται είναι αυτά που έχουμε να αντιπαλέψουμε

Θεματικές: Για το κίνημα - Κείμενα του Βασίλη Σαμαρά

Π.Σ.  630, 21-11-09

Πολύ νωρίτερα απ’ όσο οι περισσότεροι υπολόγιζαν, η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ πέταξε τα προεκλογικά φτιασίδια και έδειξε το πραγματικό της πρόσωπο. Ετσι, προχώρησε στις απολύσεις των εργαζομένων στα stage και ανοίγει το δρόμο και σε άλλες. Ετοιμάζει πραγματική φορολογική επιδρομή. Παγώνει –στην ουσία- τους μισθούς από τη μια, ενώ από την άλλη οι τιμές παίρνουν την ανηφόρα. Προγραμματίζει, λέει, περιστολή της σπατάλης, ετοιμάζει «σφιχτό» προϋπολογισμό με ήδη γνωστό το ποιους αφορούν αυτές οι περικοπές. Αναγγέλλεται η επίθεση στον εκπαιδευτικό χώρο και τη νεολαία, ετοιμάζεται το «άνοιγμα» του ασφαλιστικού και έπονται πολλά.

Οι εξηγήσεις, η δικαιολόγηση αυτών των μέτρων είναι ανάλογη του χαρακτήρα της πολιτικής που τα υπαγορεύει και των δυνάμεων που τα προωθούν. «Δεν γνώριζαν», λέει, τα πραγματικά δεδομένα όταν έκαναν τις προεκλογικές τους εξαγγελίες. Το μέγεθος του ελλείμματος. Το χρέος. Υφιστάμεθα, άλλωστε, και τις συνέπειες της κρίσης. Τις πιέσεις της ΕΕ.

Δεν γνώριζαν; Το πρώτο είναι ότι όφειλαν να γνωρίζουν. Το αληθινό είναι ότι γνώριζαν και πολύ καλά μάλιστα. Το έλλειμμα; Ποιο, πώς και γιατί. Το ελληνικό κεφάλαιο έχει πραγματοποιήσει τεράστια κέρδη κατά την τελευταία εικοσαετία. Από την ασύδοτη εκμετάλλευση της εργατικής τάξης και συνολικά του ελληνικού λαού. Από τη θηριώδη εκμετάλλευση εκατοντάδων χιλιάδων μεταναστών. Από τα επιχειρηματικά ανοίγματα στις βαλκανικές και παραδουνάβιες χώρες κ.α. Από τη διαρπαγή των οικονομιών ενός κόσμου με το μεγάλο κόλπο του χρηματιστηρίου. Πώς έλλειμμα δηλαδή;

Το χρέος; Αλήθεια σε ποιον και γιατί χρωστάει ο εργαζόμενος των 1.000 ευρώ; Ο συνταξιούχος των 700; Ο αγρότης με το εκμηδενισμένο εισόδημα; Ο άνεργος με το μηδενικό; Σε ποιον χρωστάνε όλοι αυτοί που εργάζονται μια ζωή παράγοντας πλούτο και αντί να πληρώνονται πληρώνουν; Οσο για την κρίση και τις πιέσεις της ΕΕ, εδώ θα θυμίσουμε καταρχάς ένα πράγμα. Η επίθεση στον εργαζόμενο λαό αναπτύσσεται εδώ και πολλά χρόνια και πολύ πριν εκδηλωθεί η κρίση.

Αυτό δίνει και μια πρώτη απάντηση στο άλλο παραμύθι. Οτι τα μέτρα αυτά είναι προσωρινά. Οτι αφορούν μια προσπάθεια ανασυγκρότησης, ανάκαμψης, που θα διαρκέσει, λέει, δύο-τρία χρόνια. Δεν είναι απλώς ένα ακόμη ψέμα. Είναι η προσπάθεια συγκάλυψης της κατάστασης που έχουν να αντιμετωπίσουν οι εργαζόμενες λαϊκές μάζες τα επόμενα χρόνια. Την επίθεση που θα δεχτούν στη βάση μιας πολιτικής συνολικού εξανδραποδισμού και που θα εκτείνεται σε βάθος χρόνου. Αλλωστε, με έναν τρόπο το ομολογούν και οι ίδιοι οι παράγοντες του συστήματος όταν λένε ότι έρχεται μεν η ανάκαμψη αλλά με αύξηση της ανεργίας. «Παράδοξο»; Οχι ακριβώς. Αλλά θα αναφερθούμε παρακάτω.

Πώς και γιατί συμβαίνουν όλα αυτά; Πώς γίνεται, αλήθεια, η ανθρωπότητα να έχει αναπτύξει τις παραγωγικές της δυνατότητες σε βαθμό πολύ μεγαλύτερο απ’ ό,τι, λ.χ., πριν από 20 ή 30 χρόνια, να έχει αυξηθεί ανάλογα ο παγκόσμιος πλούτος και ταυτόχρονα να εξαπλώνεται σε τεράστια κλίμακα η φτώχεια, η αθλιότητα, η δυστυχία;

Τη βασική, την πρωταρχική αιτία θα πρέπει να την αναζητήσουμε στο ίδιο το σύστημα. Το καπιταλιστικό-ιμπεριαλιστικό σύστημα είναι ένας οργανισμός που δεν «χορταίνει» ποτέ. Αντίθετα, όσο πιο πολλά κέρδη σωρεύει τόσο ανοίγει η όρεξη για περισσότερα, όσες περιοχές καταπίνει τόσο θεριεύει η τάση του για μεγαλύτερη λεία. Εναν και μόνο φραγμό γνωρίζει! Αυτόν που μπορεί να ορθώσει η αντίσταση, η πάλη των λαών. Είναι το μόνο που υπολογίζει και φοβάται.

Εδώ, μ’ αυτό το ζήτημα συνδέεται και η εξέλιξη που «έλυσε» τα χέρια του συστήματος. Η υποχώρηση, η ήττα του εργατικού, επαναστατικού, κομμουνιστικού κινήματος και η παλινόρθωση στις πρώην σοσιαλιστικές χώρες. Συνακόλουθα η αποδιοργάνωση, αποσύνθεση της δύναμης αντίστασης των λαών, η εξάλειψη της απειλής που αισθανόταν το σύστημα. Ασυγκράτητες, πλέον, οι δυνάμεις του συστήματος ανέπτυξαν σε μεγάλη έκταση και βάθος την επίθεση στην εργατική τάξη. Στόχος, η επαναθεμελίωση των ταξικών σχέσεων και σε βάση απόλυτης κυριαρχίας του κεφαλαίου. Ετσι ώστε να διασφαλίζεται η δυνατότητα απρόσκοπτης εκμετάλλευσης και σε βάθος χρόνου.

Οι καταρρεύσεις του ’89-91 έδωσαν την ευκαιρία στις ιμπεριαλιστικές δυνάμεις (καταρχάς της Δύσης) να προχωρήσουν σε μια εκστρατεία επανακατάκτησης, απαναποικιοποίησης του κόσμου. Στόχος και αποτέλεσμα, η ένταση της εκμετάλλευσης, η καταλήστευση, η οικονομική ερημοποίηση σειράς χωρών. Πρόκειται για κατευθύνσεις που αναπτύσσονται επί πολλά χρόνια πριν από την κρίση και που, φυσικά, συνεχίζονται και μετά απ’ αυτήν. Ας έρθουμε όμως και σ’ αυτό το θέμα.

Η κρίση δεν είναι ένα «φυσικό» φαινόμενο ούτε ένα «κακό» που μας βρήκε ξαφνικά και απροσδόκητα. Αποτελεί αναπόφευκτη έκφραση της ίδιας της φύσης και της λειτουργίας του συστήματος. Οφείλεται κατά πρώτο λόγο στον παράγοντα που «κινεί» το σύστημα: το κέρδος. Η ακόρεστη αναζήτηση του μέγιστου δυνατού κέρδους είναι αυτή που στερεύει τις πηγές του κέρδους. Η ασύδοτη εκμετάλλευση των πλατιών λαϊκών μαζών είναι που περιορίζει τη δυνατότητα «πραγμάτωσης» -και πάλι- του κέρδους. Η ασυγκράτητη τάση υφαρπαγής υπεραξίας (ακόμη και μεταξύ τους) είναι που ενισχύει την κυριαρχία του χρηματιστικού κεφαλαίου, τη δημιουργία και το γιγάντωμα της «φούσκας». Το σκάσιμό της ανέδειξε τους όρους της κρίσης, συμπαρασύροντας όλες τις λειτουργίες του συστήματος.

Η άμεση απάντηση ήταν η προσπάθεια διάσωσης του χρηματιστικού-τραπεζικού συστήματος, αυτού του μηχανισμού ληστείας και υφαρπαγής με ενέσεις δισεκατομμυρίων. Συνακόλουθα, τόσο σαν σύστημα συνολικά όσο και, κυρίως, σαν κάθε ιμπεριαλιστικός σχηματισμός ξεχωριστά, η προσπάθεια διαμόρφωσης όρων νέας κερδοφορίας για το κεφάλαιο. Με την ένταση της εκμετάλλευσης της εργατικής τάξης. Τη διεύρυνση των όρων καταλήστευσης των εξαρτημένων χωρών. Με την όξυνση του ανταγωνισμού ανάμεσά τους και τις μεθοδεύσεις υφαρπαγής υπεραξίας του ενός από τον άλλο.

Ωστόσο ούτε αυτά αρκούν. Χωρίς πραγματική μεγέθυνση στο πεδίο της πραγματικής οικονομίας όλα αυτά είναι απλώς στον αέρα. Αλλωστε, με έναν τρόπο το αποκαλύπτουν και οι ίδιοι και ακριβώς εκεί που προσπαθούν να δημιουργήσουν κλίμα αισιοδοξίας. Οταν διακηρύσσουν ότι έρχεται η ανάκαμψη αλλά –«δυστυχώς»- με αύξηση της ανεργίας. Αλλο ένα «παράδοξο» του συστήματος; Ναι, αλλά όχι ακριβώς.

Πραγματική ανάκαμψη σημαίνει μόνο πραγματική ανάπτυξη στο πεδίο της πραγματικής οικονομίας. Συνακόλουθα αυτό σημαίνει μεγαλύτερη ζήτηση εργατικών χεριών και –αυτονόητα- περιορισμό της ανεργίας. (Ας συμπληρώσουμε εδώ ότι αύξηση της ανεργίας –παρ’ όλη την «ανάκαμψη»- σημαίνει ταυτόχρονα παραπέρα μείωση του μεριδίου της εργατικής τάξης, περιορισμός των ασφαλιστικών και άλλων δικαιωμάτων). Οσο και αν φλυαρούν οι «οικονομολόγοι» του συστήματος, ανάκαμψη δεν σημαίνει το «φούσκωμα» των μετοχών με κεφάλαια από το… μέλλον. Αντίθετα, με μια τέτοια πρακτική αυξάνονται οι κίνδυνοι μιας νέας και ακόμα πιο επικίνδυνης φούσκας, μιας και το σύστημα έχει εξαντλήσει τις νομισματικές –και όχι μόνο- εφεδρείες του για την αντιμετώπιση της προηγούμενης. Στην πραγματικότητα, το σύστημα έχει πιάσει τα όρια των όρων στη βάση των οποίων λειτουργεί και των συσχετισμών στο πλαίσιο των οποίων κινείται.

Με βάση αυτά, η «διέξοδος», δηλαδή το πέρασμα σε μια άλλη φάση, προϋποθέτει είτε μια νέα (οικονομική) εκτίναξη είτε μια ανακατανομή των αγορών που με βάση τα πραγματικά δεδομένα το ένα προϋποθέτει το άλλο. Με αυτούς τους όρους η επίθεση στην εργατική τάξη και συνολικά στους λαούς παίρνει όλο και περισσότερο τα χαρακτηριστικά μιας διαδικασίας «πρωταρχικής συσσώρευσης». (Στην Κίνα, λ.χ., αυτό είναι ολοφάνερο). Ωστόσο, και πέρα από το τι σημαίνει αυτό για τη διάρκεια της επίθεσης ενάντια στους λαούς, ούτε αυτό αρκεί. Μια τέτοιου είδους συσσώρευση συνεπάγεται ανάλογης κλίμακας επενδύσεις που με τη σειρά τους προϋποθέτουν τη διασφάλιση ανάλογου –πλανητικού- εύρους αγορών.
Εδώ ακριβώς αναδεικνύεται η πάντα υπαρκτή πολιτική διάσταση του ζητήματος (η «συνάντηση» της οικονομίας με την πολιτική, όπως έχουμε αναφερθεί παλιότερα). Η ανακατανομή των αγορών ήταν πάντα και παραμένει ένα κυρίως πολιτικό ζήτημα. Και εδώ ερχόμαστε σε ένα άλλο κεφάλαιο.

Εδώ και χρόνια συντελείται μια διαδικασία αναδιάταξης δυνάμεων. Η αφετηρία της βρίσκεται στο «τέλος» του μεταπολεμικού (αναφερόμαστε στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο) κόσμου. Το σημείο καμπής ήταν οι ανατροπές που συντελέστηκαν στην περίοδο ’89-91 και έδωσαν –σε πρώτη ανάγνωση- τον κύριο ρόλο στις ιμπεριαλιστικές δυνάμεις της Δύσης με επικεφαλής τις ΗΠΑ.

Ηταν έτσι, αλλά όχι ακριβώς. Οι πραγματικοί συσχετισμοί στον κόσμο δεν ήταν αυτοί που εμφανίστηκαν στη δεκαετία του ’90 – και αυτό φαίνεται ολοένα και περισσότερο. Η Δύση δεν είναι τόσο ενιαία όσο πιστευόταν και, πέρα από Ρωσία, Κίνα, βγαίνουν στο προσκήνιο και άλλες δυνάμεις (Ινδία, Βραζιλία), ενώ στα «ρήγματα» που διαμορφώνονται «διεισδύουν» και μικρότερες δυνάμεις, αναζητώντας ρόλους.

Για να περιοριστούμε στα πλέον ουσιώδη: Συντελείται εδώ και καιρό μια διαδικασία αναδιάταξης δυνάμεων που εξελίσσεται με όρους ενός όλο και πιο άγριου ανταγωνισμού σε όλα τα πεδία. Οικονομικό, πολιτικό, στρατιωτικό, στρατηγικό, στο πεδίο των συμμαχιών. Για να το πούμε όσο γίνεται πιο απλά: Πρόκειται για μια εξέλιξη που διαμορφώνει τη νέα διάταξη –τη νέα «ιεραρχία»-δύναμης στον κόσμο και στην οποία η θέση τής κάθε ιμπεριαλιστικής δύναμης δεν είναι καθόλου δεδομένη. Είναι παραπάνω από καθαρό ότι δεν πρόκειται για ένα ζήτημα που μπορεί να απαντηθεί με διά βίου λύσεις και στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Πρόκειται για ένα ζήτημα που θα λυθεί (ή θα «λυθεί») στη βάση του πιο άγριου ανταγωνισμού, ακόμη και αναμετρήσεων, έμμεσων ή και άμεσων, με όλους τους κινδύνους που συνεπάγεται κάτι τέτοιο για τον κόσμο.

Αυτή η κατάσταση ασκεί μια μεγάλη πίεση και στις αστικές τάξεις των μικρότερων εξαρτημένων χωρών. Οταν η ΕΕ πιέζει για περισσότερα μέτρα, αυτό που διεκδικεί είναι η διασφάλιση και διεύρυνση των όρων εκμετάλλευσης του ελληνικού λαού και των πλουτοπαραγωγικών πηγών της χώρας. Οταν οι ΗΠΑ πιέζουν, εκβιάζουν και απειλούν, αυτό που απαιτούν είναι η μεγαλύτερη ευθυγράμμιση στους επιθετικούς ιμπεριαλιστικούς σχεδιασμούς τους. Απέναντι σ’ αυτά, η αστική μας τάξη (όπως και άλλων εξαρτημένων χωρών), όντας εκμεταλλευτική από τη φύση της και αντιλαϊκού χαρακτήρα, ούτε το μπορεί αλλά ούτε καν το διανοείται να στηριχτεί στο λαό και να αντιδράσει. Αντίθετα, προσπαθεί να περισώσει ό,τι μπορεί από την κυριαρχία της (πάνω στο λαό) και τα εκμεταλλευτικά της προνόμια, συμμορφούμενη στις ιμπεριαλιστικές υπαγορεύσεις και πάντα σε βάρος του λαού και της χώρας.

Εδώ ακριβώς βρίσκονται οι εξηγήσεις για την πολιτική που προωθεί το ΠΑΣΟΚ και που κάλλιστα θα μπορούσε να ήταν πολιτική της ΝΔ αν αυτή κέρδιζε τις εκλογές.

Τα συμπεράσματα που εμείς βγάζουμε με όλα αυτά. Η επίθεση ενάντια στον εργαζόμενο λαό και τη νεολαία θα συνεχιστεί για όλη την επόμενη περίοδο και θα ανακοπεί μόνο και εφόσον η λαϊκή αντίσταση και πάλη αναπτυχθεί στο επίπεδο που να μπορεί να την… ανακόψει. Οι επεμβάσεις, οι επιδρομές, τα μακελέματα των λαών από τους ιμπεριαλιστές θα αποτελούν την πραγματικότητα της επόμενης περιόδου και για όσο διάστημα δεν ορθωθεί φραγμός ένα παγκόσμιο μέτωπο πάλης των λαών. Ο κίνδυνος ενός γενικευμένου πολέμου θα συνεχίσει να απειλεί τον κόσμο μέχρις ότου η ανατροπή αυτού του συστήματος και το πέρασμα στο σοσιαλισμό επιβάλλει το σεβασμό στην ειρήνη, τον άνθρωπο, τη φύση.

Αυτές οι προοπτικές είναι που ορίζουν και τις βασικές αναγκαιότητες και κατευθύνσεις πάλης. Την κατεύθυνση συγκρότησης των λαϊκών δυνάμεων και σε επίπεδο που να είναι ικανές να αναμετρηθούν αποτελεσματικά με τις δυνάμεις του συστήματος. Κεντρική θέση σ’ αυτό έχει η αναγκαιότητα της «εκ νέου» συγκρότησης της εργατικής τάξης σε «τάξη για τον εαυτό της». Σε διαλεκτική συνάρτηση μ’ αυτό, ο προσανατολισμός στην κατεύθυνση ανασύστασης, ανασυγκρότησης του εργατικού, επαναστατικού, κομμουνιστικού κινήματος.
Αμεση αναγκαιότητα η ανάπτυξη της αντίστασης στην επίθεση του συστήματος και στην κατεύθυνση συγκρότησης ενός πλατιού και πολύμορφου Μετώπου Αντίστασης μέσα από την Κοινή Δράση. Οχι μόνο γιατί κάτι τέτοιο είναι αναγκαίο για την αντιμετώπιση των άμεσων προβλημάτων που αντιμετωπίζει ο λαός αλλά και γιατί αποτελεί το μόνο πεδίο στο οποίο μπορούν να διαμορφώνονται οι όροι συγκρότησης των λαϊκών δυνάμεων.

Αυτές οι κατευθύνσεις θα πρέπει να κατανοούνται πρώτα και πάνω απ’ όλα σαν κατευθύνσεις πάλης. Μιας πάλης που θα αναπτύσσεται όχι μόνο απέναντι στις δυνάμεις του συστήματος αλλά και θα αντιμετωπίζει αυταπάτες, καιροσκοπισμούς και λαθεμένες αντιλήψεις στο πλαίσιο του κινήματος.

Είναι ζήτημα πάλης η «αναγνώριση» της πραγματικότητας όπως αυτή έχει απέναντι στην ωραιοποιημένη εικόνα που πλασάρει το σύστημα αλλά και στις κάθε είδους αυταπάτες που καλλιεργούνται από άλλες πλευρές.

Είναι ζήτημα πάλης η απόρριψη της άποψης πως ο καπιταλισμός είναι «μονόδρομος». Άποψη την οποία άλλοι αποδέχονται, άλλοι υποτάσσονται σ’ αυτήν και άλλοι συμμορφώνονται στους όρους της παρά τις περί του αντιθέτου ρητορείες τους.

Είναι ζήτημα πάλης η υλοποίηση της κατεύθυνσης συγκρότησης των λαϊκών δυνάμεων, επειδή κάτι τέτοιο αναιρεί την πρωτοκαθεδρία του «κοινοβουλευτικού δρόμου» που έχουν σαν άξονα κίνησής τους οι δυνάμεις της υποτιθέμενης Αριστεράς και τους ωθεί στην κατεύθυνση πραγματικής αναμέτρησης με το σύστημα.

Είναι ζήτημα πάλης ο προσανατολισμός στην κατεύθυνση ανασύστασης, ανασυγκρότησης του εργατικού, επαναστατικού κομμουνιστικού κινήματος, επειδή οι ίδιες αυτές δυνάμεις και ανεξάρτητα με το αν βολεύονται με «ορθόδοξα» ή «μεταμοντέρνα» σχήματα ούτε θέλουν ούτε μπορούν να σταθούν απέναντι στα πραγματικά προβλήματα που έχει αναδείξει η ταξική πάλη.

Είναι ζήτημα πάλης η προώθηση της Κοινής Δράσης και για την οικοδόμηση του Μετώπου Αντίστασης. Η «απροθυμία» ή και το σαμποτάρισμα μιας τέτοιας κατεύθυνσης δεν οφείλεται απλώς σε «στενοκεφαλιά» ή ανύπαρκτη θεώρηση των πραγμάτων και των αναγκαιοτήτων που θέτουν. Γίνεται κυρίως επειδή η υλοποίηση μιας τέτοιας κατεύθυνσης θα εξέθετε –και με όρους κινήματος- τις πραγματικές ιδεολογικές απόψεις και πολιτικές κατευθύνσεις αυτών των δυνάμεων.

Βασίλης Σαμαράς