Ποιος φοβάται το κίνημα;

Θεματικές: Για το κίνημα - Κείμενα του Βασίλη Σαμαρά

Ποιος φοβάται το κίνημα αλήθεια; Προφανώς το σύστημα. Η αστική τάξη και οι πολιτικοί της εκφραστές. Το κίνημα αμφισβητεί την κυριαρχία τους. Το «δικαίωμά» τους να ληστεύουν και να καταπιέζουν το λαό. Γι’ αυτό το χτυπούν με κάθε μέσο.

Οπωσδήποτε και οι ρεφορμιστές. Για άλλους λόγους αυτοί. Το κίνημα στην ανάπτυξή του τους αμφισβητεί και αυτούς. Τους παραμερίζει, τους προσπερνά, τους θέτει στο περιθώριο. Γι’ αυτό και όταν ακόμα το «υποστηρίζουν», προσπαθούν να περιορίζουν την ανάπτυξή του σε πλαίσια που μπορούν να ελεγχθούν. Αναφερθήκαμε επανειλημμένα σε μια χαρακτηριστική στις μέρες μας έκφραση αυτής της τάσης. Την κομματικοκεντρική αντίληψη και πρακτική του «Κ»ΚΕ. Μόνο αυτοί όμως; Η πείρα που έχουμε αποκομίσει όλα αυτά τα χρόνια μας λέει πως υπάρχουν κι άλλοι που «φοβούνται το κίνημα». Μάλιστα, συμβαίνει σε ορισμένες περιπτώσεις να είναι αυτοί που την ίδια στιγμή ορκίζονται στο κίνημα. Που αφορίζουν κάθε κομματικοκεντρική αντίληψη. Που αναθεματίζουν κάθε αντίληψη που θέλει να υποτάξει την κίνηση των μαζών σε γραφειοκρατικές ιεραρχίες. Αυτοί τέλος, που δεν χάνουν ευκαιρία να τονίσουν την αναγκαιότητα της κοινής δράσης. Για να την υπονομεύσουν την αμέσως επόμενη στιγμή. Γιατί και πώς αλήθεια;

Μερικές «παμπάλαιες» αλήθειες

Και με άλλες αφορμές (π.χ. κριτική στην αντίληψη και την πρακτική του «Κ»ΚΕ) έχουμε αναφερθεί σε κάποια πράγματα. Ούτε τότε ούτε τώρα έχουμε να πούμε κάτι περισσότερο από απόψεις που είναι (τουλάχιστον ήταν κάποτε) κατακτημένες από το κίνημα.

Πως η σύνδεση με το λαό, την κίνησή του είναι που μετατρέπει τις ιδέες σε «υλική» πολιτική δύναμη. Πως οι κινηματικές καταστάσεις έχουν πολλαπλασιαστική επίδραση στην ανάπτυξη και διάδοση των ιδεών, αλλά και στην «παραγωγή» νέων και πρωτότυπων. Πως στην κίνησή του ο κόσμος αναδεικνύει και θέτει τις πιο προωθημένες αλλά και ώριμες διεκδικήσεις. Πως εν τέλει στην κίνησή τους οι μάζες «ανακαλύπτουν» τον εαυτό τους και την δύναμή τους, ενώ στην «ακινησία» τους βρίσκει πρόσφορο έδαφος η τάση της παθητικότητας και της υποταγής.

Τα προηγούμενα δεν αναιρούν καθόλου το ρόλο του υποκειμενικού παράγοντα. Αντίθετα τον ενισχύουν και πάνω απ’ όλα τον προσδιορίζουν. Γιατί ο ρόλος των κομμάτων, οργανώσεων κ.λπ. δεν υπάρχει «εξ οφίτσιο». Δοκιμάζεται, όπως και η γραμμή, οι απόψεις, οι ιδέες, οι καθοδηγήσεις, οι πρακτικές μέσα στο κίνημα. Εκεί επαληθεύονται και ενισχύονται ή απορρίπτονται. Σ’ όλα αυτά, δύσκολα θα διαφωνούσε κανείς. Το ζήτημα είναι πόσοι και ποιοι συμφωνούν επί της ουσίας.

Ειδικότερα στην εποχή μας. Ζούμε σε μια περίοδο δραματικής ανατροπής του παγκόσμιου συσχετισμού σε βάρος των λαών. Στη βάση της η ιστορική ήττα του λαϊκού, εργατικού, κομμουνιστικού κινήματος. Έκφρασή της η ολομέτωπη επίθεση του κεφαλαίου ενάντια στο προλεταριάτο, του ιμπεριαλισμού ενάντια στους λαούς.

Ολοφάνερη η αναγκαιότητα συγκρότησης του μετώπου πάλης των λαών για την αντιμετώπιση των τεράστιων προβλημάτων και κινδύνων που αντιμετωπίζουν. Άλλο τόσο φανερό είναι πως όρους γι’ αυτή τη συγκρότηση αποτελούν η «εκ νέου» συγκρότηση του προλεταριάτου σε «τάξη για τον εαυτό της» και η ανασυγκρότηση του κομμουνιστικού κινήματος στη βάση των απαιτήσεων της εποχής μας. Καθήκοντα που θέτουν μεγάλες απαιτήσεις και σε όλα τα επίπεδα, το θεωρητικό, το ιδεολογικό, το πολιτικό. Το να αναφερθούμε αναλυτικά σε όλα αυτά θα ξέφευγε από τα όρια και τους στόχους αυτού του κειμένου.

Εδώ θα θέλαμε να σταθούμε σε μια βασική πλευρά. Σε οποιαδήποτε περίπτωση και με όποια οπτική κι αν δει κανείς το ζήτημα είναι δυνατή αυτή η ανασυγκρότηση έξω από τα βασικά μέτωπα πάλης;

Για μας είναι απόλυτα καθαρό ότι αυτή η ανασυγκρότηση δεν είναι και δεν μπορεί να είναι μια διαδικασία «δωματίου», αλλά ολόπλευρα συνδεδεμένη με την πάλη στα μέτωπα της αντίστασης, και αυτό της πάλης ενάντια στον ιμπεριαλισμό και τον πόλεμο. Πολύ περισσότερο, αποτελεί όρο ύπαρξής της. Διαφορετικά αυτή η ανασυγκρότηση «υπάρχει» μόνο μέσα στα κεφάλια μας.

Ποιους υπηρετεί η έλλειψη κοινής δράσης

Υπάρχει ένα ερώτημα για τις ομάδες, οργανώσεις, κινήσεις κ.λπ. του «χώρου» της ριζοσπαστικής, αντιρεφορμιστικής, εξωκοινοβουλευτικής, επαναστατικής αριστεράς ή όπως αλλιώς την ονομάσουμε. Τι είναι, τι θέλουν, ποιος ο χαρακτήρας τους.

Σίγουρα το ερώτημα δεν μπορεί να εξαντληθεί σε λίγες γραμμές. Αναγκαίοι ωστόσο κάποιοι προσδιορισμοί. Οι ομάδες αυτές, από γενική άποψη, χαρακτηρίζονται από τάσεις αμφισβήτησης του συστήματος και προσανατολισμού σε μια κατεύθυνση σοσιαλιστική – κομμουνιστική. Αντιτίθενται (με αυτόν ή εκείνο τον τρόπο) στο ρεφορμισμό, στην πολιτική του «Κ»ΚΕ, χαρακτηρίζονται από αγωνιστικές διαθέσεις και διακηρύσσουν προθέσεις συμμετοχής στην πάλη των μαζών. Όπως κι αν τις χαρακτηρίσει και αξιολογήσει κανείς, δεν μπορεί να αρνηθεί την ύπαρξη κάποιων βασικών αδυναμιών που προσδιορίζουν την ύπαρξή τους.

Αδυναμιών που αφορούν από το επίπεδο σύνδεσής τους με τις μάζες και τις οργανωτικές τους αδυναμίες μέχρι αυτό της ωριμότητάς τους, της ετοιμότητάς τους εν γένει να αντιμετωπίσουν τα μεγάλα προβλήματα που θέτει η εποχή μας. Εννοείται πως τα όσα αναφέραμε προηγούμενα θα ίσχυαν ως όροι ακόμη και αν επρόκειτο για οργανώσεις (κόμματα κ.λπ.) σε πλήρη ωριμότητα. Πολύ περισσότερο ισχύουν όλα αυτά για τις συγκεκριμένες ομάδες. Για να γίνουν ικανές να αντιμετωπίσουν τα καθήκοντα που τίθενται θα πρέπει να «μετασχηματιστούν» σε ανώτερο επίπεδο. Αυτό και πάλι -και πέρα από οτιδήποτε άλλο- προϋποθέτει την ολόπλευρη σύνδεση με την ταξική πάλη και τα καθήκοντα που αυτή θέτει. Διαφορετικά θα στριφογυρίζουν γύρω από τον εαυτό τους αυτοϊκανοποιούμενες εν αχρηστία και μέχρι την αναπόφευκτη μετάλλαξη ή αποσύνθεσή τους. (Τα παραδείγματα άφθονα). Γιατί η συμμετοχή στην πάλη, η προσπάθεια ανταπόκρισης στα καθήκοντα που τίθενται αποτελεί όρο για τη θεωρητική, ιδεολογική πολιτική και οργανωτική τους ενδυνάμωση, αποτελεί το μόνο όρο που δικαιώνει την ίδια τους την ύπαρξη. Μπορούμε συνεπώς, να πούμε με απόλυτη βεβαιότητα πως η στάση τους στο ζήτημα της συμμετοχής και της κοινής δράσης ούτε τις ίδιες ωφελεί ούτε τους στόχους τους αν υποθέσουμε ότι ειλικρινά τους επιδιώκουν. Ποιους ωστόσο ωφελεί;

Είναι προφανές -και πέρα από οποιεσδήποτε προθέσεις- ότι ωφελεί το σύστημα. Οι υπεύθυνοι του συστήματος αισθάνονται μια χαρά χωρίς «ανεξέλεγκτες» κινητοποιήσεις τύπου λ.χ. του Ιούνη του ’98 και με μια κατάσταση όπου θα ‘χει να συνδιαλέγεται μόνο με δυνάμεις «συνετές» και ελέγξιμες.

Ωφελεί σαφέστατα το ρεφορμισμό. Του αφήνει ελεύθερο το πεδίο στο να σπέρνει απερίσπαστος κάθε είδους αυταπάτες, να «εκπροσωπεί» το λαό και τις διεκδικήσεις του. Ιδιαίτερα έντονα εμφανίζεται αυτό το φαινόμενο στις μέρες μας στην περίπτωση του «Κ»ΚΕ. Η ηγεσία του «Κ»ΚΕ θέλει να το προβάλλει και να το καθιερώσει σαν τη μόνη πολιτική δύναμη που έχει αναλάβει κατ’ εργολαβίαν και αποκλειστικότητα την υπεράσπιση των δικαιωμάτων του λαού και τον αντιιμπεριαλιστικό αγώνα. Ακριβώς αυτές τις επιδιώξεις υπηρετεί (εξ αντικειμένου αν θέλετε) η στάση ορισμένων δυνάμεων που κατά τα άλλα διακηρύσσουν με τον πιο βροντερό (και εν προκειμένω κούφιο) τρόπο ότι αμφισβητούν αυτό το ρόλο του «Κ»ΚΕ.

Φυσικά όταν διαμορφώνεται μια τέτοια κατάσταση, την αδράνεια ακολουθεί η παθητικότητα. Που την συνοδεύει η απογοήτευση. Και κάπου εκεί αρχίζουν και οι «βαθείς προβληματισμοί», τα «διλήμματα» και οι «αναζητήσεις». Να πάμε με το ΠΑΜΕ ή με τους «άλλους»; Αλήθεια, κάτι γίνεται και με την «αριστερά» του ΠΑΣΟΚ. Μήπως τελικά η «διέξοδος» βρίσκεται στην «παναριστερά»; Στο κάτω -κάτω μπορούμε να πάμε κατά Γένοβα μεριά. Και να «σώσουμε και την ψυχή μας».

Κι όμως υπήρξαν δείγματα γραφής (σαν τον Ιούνη του ’98 που αναφέραμε και άλλα) που θα μπορούσαν να διδάξουν. Αν κάποιοι ήθελαν να διδαχτούν.

Για τις αιτίες μιας ορισμένης στάσης

Γιατί αλήθεια συμβαίνουν όλα αυτά. Γιατί κάποια πράγματα που σ’ εμάς φαίνονται αυτονόητα, να αντιμετωπίζονται με τόσο αρνητικό τρόπο από άλλες πλευρές; Υπάρχουν πτυχές του ζητήματος που εμάς μας διαφεύγουν, ενώ οι άλλοι τις καταλαβαίνουν; Αν ναι, ας μας υποδειχτούν και είμαστε πάντα πρόθυμοι να τις δούμε. Νομίζουμε όμως, ότι το λάθος δε βρίσκεται στη δική μας μεριά. Περί τίνος πρόκειται ωστόσο; Πρόκειται απλώς για αδυναμία κατανόησης, για υποκειμενισμό της πιο ακραίας μορφής, για σεχταρισμό και «αμυντική» στάση περιχαράκωσης του καθενός στη «δική του αλήθεια»; Υπάρχει σίγουρα και μια τέτοια πλευρά. Ας μην ξεχνάμε (εμείς τουλάχιστον δεν το ξεχνάμε ποτέ) ότι πρόκειται για οργανώσεις μικροαστικής κατά βάσιν σύνθεσης και χαρακτήρα. Το ότι θέλουν (με ειλικρίνεια αν θέλετε όσον αφορά την πρόθεση) να γίνουν οργανώσεις κομμουνιστικές – επαναστατικές δεν αναιρεί το πραγματικό γεγονός τού ότι στη συγκεκριμένη φάση ύπαρξης και ανάπτυξής τους έχουν επίσης συγκεκριμένα χαρακτηριστικά. Αυτό έτσι ή αλλιώς αποτελεί «πηγή» πολλών αδυναμιών. Η αναφορά στο Μαρξισμό και τη διαλεκτική λ.χ. δε σημαίνει κιόλας ότι απαλλάσσει κάποιους από την μικροαστικής προέλευσης μεταφυσική και τις ιδεαλιστικές αντιλήψεις που την συνοδεύουν. Το να αντιγράφει κανείς διάφορα τσιτάτα δεν σημαίνει ότι η σκέψη του απαλλάχτηκε από την ρηχότητά της και απόκτησε «βάθος». Το να παπαγαλίζει διάφορες απόψεις Ευρωπαίων διανοούμενων δεν σημαίνει ότι ο προβληματισμός του έπαψε να είναι επιφανειακός. Το να αναμασάει παμπάλαιες αντιλήψεις πλασαρισμένες με «σύγχρονο» επίχρισμα δεν σημαίνει ότι ανακάλυψε την πέραν πάσης αμφισβήτησης «αλήθεια». Βεβαίως και ο καθένας δικαιούται να έχει όποια άποψη θέλει. Βεβαίως και είναι αυτονόητο να θεωρεί την άποψή του σωστή. (Γι’ αυτό άλλωστε και την υιοθετεί). Μόνο που κάποιοι αδυνατούν να «χωνέψουν» ότι αυτά δεν ισχύουν μόνο για τους «απ’ εδώ» αλλά και για τους «απέναντι». (Το νόστιμο μάλιστα της υπόθεσης είναι ότι αυτή η, δεν θα το πούμε αντιδημοκρατική, αλλά τυπικά μικροαστική ιδεαλιστική αντιδιαλεκτική αντίληψη χαρακτηρίζει ιδιαίτερα κάποιους που σκίζουν τα ρούχα τους για την δημοκρατία, τη διαλεκτική και αναγκαιότητα ξεπεράσματος του δογματισμού που εκπροσωπεί ο… «Σταλινισμός»).

Κάπως έτσι είχαμε και φαινόμενα, κάποιοι που ενώ εναντιώνονται στην ιδέα του Λενινιστικού κόμματος (επειδή λέει η συγκεντρωτική του δομή παράγει γραφειοκρατισμό, αυταρχισμό κ.λπ.), να επιχειρούν κάποιες φορές να επιβάλλουν τον …δημοκρατικό συγκεντρωτισμό σε διαδικασίες του μαζικού κινήματος. Κάποιοι που έχουν σαν άξονα της πάλης τους τον αντικαπιταλιστικό αγώνα να απουσιάζουν και να σνομπάρουν την αντίσταση στην επίθεση του συστήματος και κάποιοι που έχουν σημαία τους την αντιιμπεριαλιστική πάλη να απουσιάζουν από εκδηλώσεις της αντιιμπεριαλιστικής πάλης και μάλιστα στην πιο κρίσιμη, τα τελευταία χρόνια, περίπτωση (βομβαρδισμοί Γιουγκοσλαβίας).

Ωστόσο, πέρα από αυτή την πλευρά, η πιο σημαντική αιτία βρίσκεται μάλλον στο φάσμα ιδεών και απόψεων στην οποία εκφράζεται και μορφοποιείται αυτή η αντίληψη. Ειδικότερα. Είναι γνωστό ότι ανάμεσα στις διάφορες ομάδες υπάρχουν πολλές και σοβαρές ιδεολογικές και πολιτικές διαφορές. Ενδεικτικά αναφέρουμε.

Διαφορές ως προς την εκτίμηση της ιστορίας του κινήματος. Ως προς το «μοντέλο» σοσιαλισμού (κομμουνισμού) που οραματίζεται (προσβλέπει) η κάθε μια και σε συνάρτηση με την κριτική της θεώρηση στις μέχρι τα τώρα σοσιαλιστικές απόπειρες και εμπειρίες. Διαφορές ως προς την εκτίμηση της παγκόσμιας κατάστασης, του χαρακτήρα της επανάστασης, της στρατηγικής που πρέπει να χαραχθεί κ.λπ., κ.λπ.

Όλα αυτά είναι κατανοητά, είναι σοβαρά και ταυτόχρονα …όχι και τόσο! Ας εξηγήσουμε την παραδοξολογία. Είναι κατανοητή η ύπαρξή τους με την έννοια ότι είναι «φυσική» παντού και πάντα η ύπαρξη διαφορετικών προσεγγίσεων.

Πολύ περισσότερο σήμερα και μετά την ιστορική ήττα που ΄χει θέσει υπό εξέταση το σύνολο των ζητημάτων που απασχολούν το κίνημα. Είναι πολύ σοβαρά από την άποψη ότι το κίνημα τελικά θα βαδίζει πάνω σε μια λίγο – πολύ συγκεκριμένη πολιτική γραμμή και δέσμη απόψεων και αντιλήψεων. (Με όλο τον πλούτο και την «ποικιλία» που θα εμπεριέχει). Μάλιστα θα φτάσει εκεί μέσα από σκληρές μάχες και αντιπαραθέσεις στο ιδεολογικό πολιτικό πεδίο. Μα τότε ποια θέση έχει ο υπαινιγμός που έστω καθ’ υποψίαν αμφισβητεί τη σοβαρότητα όλων αυτών;

Για να είμαστε ακριβείς, αυτό που αμφισβητούμε δεν είναι η σοβαρότητα των ζητημάτων αλλά η σοβαρότητα του τρόπου αντιμετώπισής τους. Αλλά ας έρθουμε στο ζητούμενο. Ας ξεκινήσουμε λίγο «απλοϊκά» Αλήθεια, πόσοι γνωρίζουν τις ιδεολογικές και πολιτικές διαφορές ανάμεσα στις εν λόγω οργανώσεις; Και δεν μιλάμε για οποιονδήποτε αλλά ακόμη και για μέλη και στελέχη αυτών των οργανώσεων. Αν πάμε μάλιστα «παραέξω» εκεί πραγματικά -εμείς τουλάχιστον- αισθανόμαστε «δύσκολα». Μας ρωτάει ο κόσμος (όλους μας) γι’ αυτές τις διαφορές. Φυσικά και προσπαθούμε να του «εξηγήσουμε». Το αποτέλεσμα κατά κανόνα είναι να μας κοιτάει τελικά «με κατανόηση». (Βεβαίως εδώ δεν μας απασχολεί η περίπτωση εκείνων που «λύνουν» αυτό το πρόβλημα εξιδανικεύοντας την οργάνωσή τους και αναθεματίζοντας όλους τους «άλλους»).

Γιατί ωστόσο συμβαίνει έτσι; Πρόκειται κατ’ αρχήν για ατελείς και ανολοκλήρωτες απόψεις ως προς την ιδιαιτερότητα χαρακτήρα και φυσιογνωμίας που συνθέτουν. Δεν πρόκειται για μομφή. Από τη μεριά μας το θεωρούμε «φυσικό» και συνάρτηση της φάσης ανάπτυξης αυτών των οργανώσεων.

Πρόκειται για απόψεις που προέρχονται σε σημαντικό βαθμό από διεργασίες ομάδων στελεχών, από διεργασίες που θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν σαν εγκεφαλικού χαρακτήρα. Ούτε αυτό είναι έξω από τη φάση αυτή.

Πρόκειται για απόψεις που δεν έχουν συνδεθεί (ή έχουν συνδεθεί πολύ λίγο) με διάφορους συγκεκριμένους χώρους και πεδία αναφοράς και δεν έχουν «αναπαραχθεί» και αναδιαμορφωθεί μέσα από μια τέτοια σχέση. Κι αυτό «φυσικό» είναι (για την ώρα) αλλά σε καμιά περίπτωση δεν μπορεί και να ανάγεται σε «αρετή» όπως συμβαίνει σε ορισμένες περιπτώσεις.

Πρόκειται τέλος για απόψεις που το επίπεδο σύνδεσής τους με τον κόσμο απέχει αρκετά από του να ‘χουν γίνει απόψεις κοινωνικών ομάδων, κατηγοριών και τάξεων. Μόνο τότε, μόνο εκεί, σ’ εκείνη τη φάση οι διαχωρισμοί μπορεί να είναι σαφείς, συγκεκριμένοι και ουσιαστικοί. Τόσο ουσιαστικοί ώστε να μπορούν να προσδιορίσουν με σαφήνεια και τους όρους της …ενότητας αυτών που μπορούν και πρέπει να ενωθούν.

Να το κάνουμε λοιπόν όσο πιο σαφές μπορούμε. Το ότι είμαστε υπέρ της κοινής δράσης δεν σημαίνει ότι έχουμε αυταπάτες ή πως προτείνουμε μια ενότητα αυτού του επιπέδου και χαρακτήρα. Μάλιστα θα μπορούσαμε να πούμε -«παραδοξολογώντας» και πάλι- ότι είμαστε υπέρ των …διαχωρισμών. Αλλά αυτών που γίνονται (που θα γίνουν) όχι με όρους υποκειμενισμού, αλλά με όρους κινήματος. Γι’ αυτό είμαστε υπέρ της ενότητας δράσης. Γιατί πέραν όλων των άλλων θέτει το ζήτημα στην πραγματική του διάσταση.

Ο «φόβος του κινήματος»

Αναφερθήκαμε προηγούμενα σε κάποιες διαφορές που μπορεί -με έναν τρόπο- να είναι έως και «κατανοητές». Να θέσουμε μια που ούτε κατανοητή ούτε ανεκτή μπορεί να είναι, τουλάχιστο όσο μας αφορά.

Οποιες διαφορές και αν έχουμε με κάποιες δυνάμεις ενόσω (και για όσο) αυτές επιμένουν στην κατεύθυνση της αντιπαράθεσης και της απόρριψης κάθε συνδιαλλαγής με το σύστημα, τις αισθανόμαστε κοντά μας και πάντα ευελπιστούμε ότι τελικά «θα τα βρούμε» σ’ αυτόν ή εκείνο το βαθμό ενόσω συμπορευόμαστε στο «πεζοδρόμιο» της αδιάλλακτης (ναι αυτός ο «παρωχημένος» όρος είναι που μας εκφράζει) ταξικής πάλης. Αντίθετα, δε διαθέτουμε κανενός είδους «κατανόηση» και θα συνεχίσουμε να είμαστε ανελέητοι απέναντι σε απόψεις που άμεσα ή έμμεσα οδηγούν σε λογικές και δρόμους συνδιαλλαγής με το σύστημα.

Δεν είναι πάντα ευδιάκριτο (τουλάχιστο με όρους βεβαιότητας) τι είναι αυτό που οδηγεί κάποιες δυνάμεις σε ορισμένες κατευθύνσεις. Αν δηλαδή είναι κάποιες ιδεολογικές και πολιτικές αντιλήψεις ή η μικροαστική απελπισία (που κάποιες φορές εναλλάσσεται με τη «βιασύνη») μπροστά στις δυσκολίες του πράγματος που στα μάτια τους φαντάζει ως αδιέξοδο. Είτε το ένα είτε το άλλο (ή μια ορισμένη σύνθεσή τους) το βέβαιο είναι ότι η «αδράνεια», η έλλειψη «πρακτικών» πολιτικών διεξόδων οδηγεί σε λογικές «ταχύρυθμης ανάπτυξης» και «ευφυών διεξόδων» που κατά κανόνα εξελίσσονται σε πρακτικές ακολουθητισμού.

Στην πραγματικότητα είτε το θέλουν είτε όχι, είτε το αντιλαμβάνονται είτε όχι, διαμορφώνονται σε «αυλές» της «παναριστεράς», του «Κ»ΚΕ, του ΣΥΝ, της «αριστεράς» του ΠΑΣΟΚ και ό,τι άλλο λαμπερό και δελεαστικό αλλά κούφιο και καιροσκοπικό προκύψει. Και πάντα σαν παρονομαστής ο «φόβος του κινήματος».

Αναφερθήκαμε προηγούμενα ότι ο δρόμος μέσα από τον οποίο οι δυνάμεις της εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς μπορούν να εκφράσουν ουσιαστικά και αποτελεσματικά τις απόψεις τους (αυτές που στα λόγια διακηρύσσουν) είναι βασικά αυτός της κοινής δράσης. Αυτό έχει δείξει και η πείρα και μάλιστα με τέτοιο τρόπο που τις έχει υποχρεώσει όλες τους (ακόμη κι αυτές που κάποτε τον απέρριπταν μετά βδελυγμίας) να μιλάνε σήμερα για την αναγκαιότητά της. (Μάλιστα το ζήτημα ξεπέρασε τα όρια του εξωκοινοβουλευτικού χώρου και όλοι πλέον μιλάνε για «κοινή δράση της αριστεράς»). Το ζήτημα είναι ότι στην πράξη την υπονομεύουν και το ερώτημα είναι γιατί; Πέρα από όσα ήδη είπαμε, ας θυμίσουμε κάποια πράγματα ακόμη.

Το κίνημα πέραν όλων των άλλων αποτελεί και δοκιμαστήριο απόψεων, ιδεών, γραμμών, οργανώσεων κ.λπ. Είναι βέβαιο συνεπώς, ότι κάποιες απόψεις θα ενισχυθούν με την συμμετοχή και κάποιες θα απορριφθούν. Ο βαθμός «προθυμίας» λοιπόν, ή «απροθυμίας» παρέμβασης και κίνησης τέτοιων διεργασιών είναι ευθεία συνάρτηση του βαθμού εμπιστοσύνης που έχει ή δεν έχει κανείς στις απόψεις του.

Η συμμετοχή «υποχρεώνει» σε συγκεκριμενοποίηση απόψεων. Δεν μπορεί να λες και τούτο και κείνο (δηλαδή στην ουσία τίποτα) και να είσαι και «ωραίος». Γι’ αυτό και όσοι αρέσκονται να ψαρεύουν σε θολά νερά αυτή τη συγκεκριμενοποίηση την αποφεύγουν σαν το διάολο.

Το κίνημα ξύνει το λούστρο «λαμπερών» απόψεων και αποκαλύπτει το πραγματικό ειδικό τους βάρος (που συνήθως είναι μηδαμινό). Γι’ αυτό και ορισμένοι (που μάλλον διαισθάνονται την ρηχότητά τους) προτιμούν να οχυρώνονται στον «ασφαλή» (έτσι νομίζουν) κύκλο του «αυτοθαυμασμού» και της αυτοϊκανοποίησης.

Το κίνημα ξεβολεύει. Υποχρεώνει σε επανεξέταση απόψεων, πρακτικών, στάσεων. Φαντάζουν (φάνταζαν) ως καταπληκτικές και καινοτόμες κάποιες απόψεις για το τι είναι και ποια δεδομένα δημιουργεί η «αναδιάρθρωση». Και έρχεται η επίθεση του κεφαλαίου στις εργασιακές σχέσεις, στο ασφαλιστικό (και άλλα πολλά) να αναδείξει το καθήκον της αντίστασης. Κυριαρχεί στο στερέωμα (τουλάχιστον μια δεκαετία) η αστική άποψη της «παγκοσμιοποίησης» (που κάποιοι τη «δανείζονται» πιστεύοντας ότι «πρωτοπορούν»). Και έρχονται οι βομβαρδισμοί στην Γιουγκοσλαβία να καταδείξουν την ωμή ιμπεριαλιστική πραγματικότητα. Και κάποιοι επιμένουν στην «διάψευση» της πραγματικότητας (που τους διαψεύδει) υιοθετώντας στάσεις ντροπής.

Το κίνημα δεσμεύει. Το να αποδεικνύεται (και κάποιες φορές η κοινή δράση το έχει καταδείξει) ότι η κοινή δράση μπορεί να είναι και αποτελεσματική αφαιρεί προσχήματα από όσους παρά τις βροντερές τους «αριστερές» και «υπερεπαναστατικές» εξαγγελίες δεν έχουν πάψει ούτε στιγμή να προσβλέπουν σε «ευρύτερες» («παναριστερές» και λίγο είναι) και πιο «ρεαλιστικές» προοπτικές.

Εμείς θα επιμείνουμε. Γιατί πιστεύουμε ότι είναι και πολιτικά σωστή αλλά πραγματικά ρεαλιστική πρόταση.